TUGMANG TAGALOG

O pagsintang labis ng kapangyarihan,

sampung mag-aama'y iyong nasasaklaw,

kapag ika'y nasok sa puso ninuman,

hahamaking lahat masunod ka lamang.

Isa ito sa mga pinakasikat na berso ni Balagtas

sa dakilang akdang Florante at Laura.

Kinikilala ang akdang ito na obra maestra ng tulang Tagalog

at halos perpekto sa sukat at tugma.

Nagugulat tuloy ang mga tao kapag napansin nila

ang mga salitang ginamit ng dakilang makata sa panunugma.

Kapangyarihan,

nasasaklaw,

ninuman,

lamang.

Siguradong magkatugma ang 'kapangyarihan' at 'ninuman'.

Pasado na ang 'lamang'.

Pero 'nasasaklaw'?

Bakit iba-iba ang dulong letra?

Puwede naman talaga kung tutusin.

At hindi dahil magkaparehong letra, tugma na.

Mamaya makikita natin.

Sa UP Diksiyonaryong Filipino, ang tugma ay pagkakatulad ng tunog.

Magkatulad. Hindi kailangang eksakto.

Nagbigay si Rizal ng panayam sa Europa

na pinamagatang Tagalische Verskunst

o pagtulang Tagalog.

Doon galing ang pormulang ituturo ko ngayon,

pero mayroon nang kontribusyon ng mga guro at estudyanteng nauna na sa iyong mag-aral nito.

May 4 na pangunahing uri ng tugma.

1) tugmang patinig na WALANG IMPIT

Halimbawa:

siya

niya

ka

sinta

O kaya:

mo

ako

sino

tribo

O kaya:

babae

lalaki

sinabi

presidente

Malalaman mong walang impit ang isang salita kung kaya mo itong bigkasin nang may “h” sa dulo.

Halimbawa: sintah, sinoh, babaeh.

Pansinin din na kailangang iisa ang patinig na gamit. Tugma ang 'ako' at 'sino'. Pero hindi ang 'ako' at 'sinabi'.

2) Tugmang patinig na MAY IMPIT.

Halimbawa:

tugmâ

batà

walâ

O kaya:

larô

pusò

sundô

O kaya:

lahì

labì

sukì

May impit ang isang salita kung hindi ito mabibigkas nang may 'h' sa dulo.

Subukin mo: lahi, puso, bata. Hindi kaya.

Pansinin na kahit magkaparehong titik ang may impit at walang impit, hindi pa rin sila magkatugma.

Halimbawa, pakinggan mo lang: 'tugma' at 'saya'. O kaya 'babae' at 'labi'. Hindi magkatunog. Hindi magkatugma.

Kung naaalala mo pa ang tungkol sa pagtutuldik, para sa iisang patinig, magkatugma ang malumay at mabilis. Magkatugma naman ang malumi at maragsa.

3) Tugmang KATINIG (consonant) na BKDGPST.

Halimbawa:

hubad

salat

paglingap

anak

isip

pag-ibig

titik

dibdib

loob

pasok

sunog

lubos

Kung pakikinggan mo lang at hindi titingnan, magkatunog nga naman ang mga salitang nagtatapos sa BKDGPST. Basta iisang patinig (vowel) lang ang sinusundan.

Mga estudyante ko sa Ikaapat na Taon ang gumawa ng paraan para madali itong maalala. Sabi nila: baka, daga, pusit. BKDGPST. Puwede nga naman.

4) Tugmang Katinig na LMNNGRWY.

Halimbawa:

kapangyarihan

nasasaklaw

ninuman

lamang

mananalamin

pakendeng-kendeng

marahil

tikim

balon

bagoong

baul

likom

Para madaling matandaan, isipin mo lang: laman ng waray.

Pansinin na magkatugma ang 'manalamin' at 'pakendeng-kendeng', kahit 'i' at 'e' ang huling patinig.

Ganoon din ang 'bagoong' at 'baul' kahit na 'o' at 'u' ang huling patinig.

Magkagrupo kasi ang mga patinig na ito. At kung naaalala mo pa ang baybayin o alibata, iisang patinig lang ang i/e. Ganoon din ang o/u.

Kung gagawin nating pormula, puwede mong isiping ganito.

Para maging tugma ang 2 salita,

kumuha ng isa rito: A, E/I, O/U

at isa rito: walang dagdag, may impit, bakadagapusit, o lamanngwaray.

Tugma na iyon.

Salamat sa pakikinig/pagbabasa.

At sana mapagtugma mo lahat ng nasabi rito.

Para rin maging isa ka sa mga nakaaalam

kung paano tumugma ang mga Pilipino.